Figuurlijk gezien

Nachbahr, Robbert A. M. | Hardback | 20-10-2022 | 9789062168309

Hij schildert in 2022 een halve eeuw. Toch is Harry Knopperts vooral bekend bij de liefhebbers van zijn werk, hoewel hij als jong schilder aandacht trekt, ook internationaal. Dan werkt hij realistisch, later expressionistisch. In een interessante zoektocht ontwikkelt hij vanuit dat expressionisme zijn inmiddels heel persoonlijke techniek, stijl en daarmee ook heel eigen ? figuratieve ? beeldtaal. Juist de volstrekte eigenheid van het latere werk heeft geleid tot een groeiende waardering onder vooraanstaande kunsthistorici, ook omdat Knopperts inhoudelijk thema’s behandelt die altijd en voor iedereen relevant zijn. Bij een expositie in 2013 omschrijft Henk van Os, oud-hoofddirecteur van het Rijksmuseum, het werk als ‘verbluffend’. Zo zijn er meer en daarmee lijkt de tijd rijp om Knopperts nu ook onder de aandacht te brengen van een breder publiek. Het boek verschijnt bij een tentoonstelling van zijn nieuwste werk (2017-2022) in Dat Bolwerck in zijn geboortestad Zutphen.

Als hij vijftien is, wordt Knopperts toegelaten tot de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem, zonder de vereiste vooropleiding, wegens: uitzonderlijk talent. Direct na zijn afstuderen wint hij in Frankrijk de eerste prijs van de Salon International Jeune Peinture, Jeune Photo met een uiterst realistisch geschilderd drieluik. Al snel voegt hij aan dat realisme een vervreemdende, bijna surrealistische sfeer toe. Critici vergelijken daarom zijn werk dan met dat van Carel Willink en bij zijn eerste tentoonstelling in Nederland wordt in 1977 opgemerkt dat Knopperts voor ‘een jongeman van 22 al een belangrijk schilder te noemen’ is.

Intermenselijke relaties zijn het centrale thema in zijn vroege werk, in het bijzonder de verhouding tussen de seksen. Met soms een ambigue genderidentiteit van zijn protagonisten is hij zijn tijd ver vooruit. Dat blijft zo als hij in 1982 abrupt breekt met het realisme. Als hij vanaf de vroege jaren negentig op zoek gaat naar zijn echte artistieke eigenheid verlegt Knopperts regelmatig zijn aandacht al naar een ander onderwerp: de plaats van de mens in de natuur. Hij toont hoe de mens tegelijk verantwoordelijk is voor de vernietiging en voor de instandhouding van zijn natuurlijke habitat. Dat thema domineert zijn werk sinds hij rond het begin van het nieuwe millennium zijn volkomen eigen beeldtaal heeft gevonden. In zijn nieuwste schilderijen voegt hij daaraan nog een component toe: de plaats van de mens in het universum. Zo blijft het werk van Knopperts altijd actueel.

Na een algemene inleiding worden de technische, stilistische en thematische ontwikkelingen in het werk van Knopperts in onderlinge samenhang beschreven in korte, rijk geïllustreerde hoofdstukken. Daarnaast is er ruim aandacht voor zijn indringende portretten. Afsluitend is er een oeuvre catalogus, een noodzaak omdat Knopperts zijn werk niet signeert; wellicht heeft dat bijgedragen aan zijn relatieve onbekendheid. Hij vindt dat een koper zijn werk moet kopen omwille van het gecreëerde beeld en niet vanwege de naam die daar onder staat. De catalogus biedt nu de mogelijkheid om zijn oeuvre te identificeren. [Robbert A.M. Nachbahr]