De grote kroniek van Ieper 0000-1289

Serie: De grote kroniek van Ieper

Paperback / softback | 07-02-2025 | 9789492022226 |
Levertijd 5 dagen

Na het vertrek van de Romeinen uit de Westhoek volgen haast onzichtbare eeuwen tot de woongemeenschap Ipra stilaan in beeld verschijnt. Diverse kronieken hebben het dan al over het ‘Drie Torrenkasteel’ aan de (Ieper)Leet, de doortocht van geloofspredikers en de komst van Frankische volkeren, Germanen die gaandeweg hun stempel drukken op ons land dat nu deel uitmaakt van het grote Frankische Rijk. Door toedoen van Karel de Grote doet de feodaliteit zijn intrede in het Frankenrijk met een grootschalige verkaveling in leengebieden die allemaal te maken krijgen met hun eigen adellijke leenheer. Zo ook het leengebied, Ipra of Ieper dat anno 805 zijn twee eerste wetheren toegewezen krijgt. Na de ravage van de Noormannen laat graaf van Vlaanderen Boudewijn II vanaf het jaar 900 de verwoeste burcht aan de Leet opknappen en is er nu al sprake van enkele woningen rond een centrale landhoeve, samen beschermd en omringd door een beschermende wal die de inwoners geleidelijk voorzien van een gracht en extra stadspoorten. In de bosrijke omgeving van het ontluikende Ieper ontkiemen ondertussen diverse kerspelen die stilaan uitgroeien tot parochies met hun eigen kerken. 

Een eeuw later is het oorspronkelijk woongebied van Ieper al fel uitgebreid. Een groeiende bevolking koestert zijn beschermende wallen met nu al zes stadspoorten. Het verbinden van de Ieperlee met de IJzer blijkt een schot in de roos. Hongersnood, ziekten en oorlogen beletten niet dat de gemeenschap al voor het jaar 1100 veranderd is in een economische draaischijf tussen de Noordzee, de Leie en het binnenland. De jonge stad manifesteert zich nu als hét bruisend centrum van het Westland, een hoofdstad die zich laat gelden als autoriteit in zijn ruime omgeving of kasselrij. Intern kannibaliseert de jonge stadskern diverse leengebieden rond zijn thuisbasis en slorpt het de lokale entiteiten van het Ketelkwaad, het Hoveland, de tempelgebieden, het Rolleghemse en de Upstal op. Hun respectieve inwoners gelden voortaan als Ieperlingen en worden onderdanig aan een op Germaanse leest geschoeide stedelijke wetgeving. De zelfverzekerde groei van het Sint-Maartenskapittel in zijn eigen territorium met tal van nieuwe kerken zorgt voor de nodige dynamiek en stevige concurrentie tussen het geestelijk en wereldlijk establishment van de jonge dynamische stad waar burggraaf, baljuw en schepenen hun specifieke rollen spelen.  

Ieper doorstaat zonder al te veel kleerscheuren een woelige 12e eeuw en presenteert zich rond het jaar 1200 dankzij zijn succesvolle lakennijverheid als een van de grootste steden van de westelijke wereld. Hun economische kracht en de macht van hun menselijk potentieel bewijzen de Ieperlingen met de bouw van een majestueus en architecturaal eigenzinnig belfort, geflankeerd door de reusachtige lakenhalle die de wereld met verbluffing slaat. Een meesterstuk dat duizend jaar verder in de tijd nog altijd hoge ogen zal gooien! Samen met Gent en Brugge oefent Ieper in de 13e eeuw een bepalende invloed uit op het beleid van de graven van Vlaanderen. 

De aanwezigheid van massale hoeveelheden goedkope werkkrachten die rigoureus uitgebuit worden door de Ieperse aristocratie en de ongebreidelde macht die de heren van het stadhuis claimen, zorgt in de schoot van de bruisende ambachtsgilden geleidelijk aan voor hoogspanning. Die komt in 1280 tot uitbarsting bij de Kokerulle, een verwoestende raid door Ieper-stad waarbij arbeiders en ambachtslieden in het verzet treden tegen de exclusieve rechten die de stadhuisheren menen te hebben op hun levens. Ondanks een forse bestraffing ziet de graaf achteraf toch wel in dat veranderingen in het stadsbestuur noodzakelijk zijn om de gildeleden aan zijn kant te houden en zo zijn eigen machtsbasis te consolideren. Met dat veelbelovend democratisch vooruitzicht gaan de stedelingen een spannende 14e eeuw tegemoet.