Noordman, Dirk | Paperback / softback | 09-04-2024 | 9789028453166

Mark Rutte nodigt Spinoza uit voor een bezoek in het Torentje en praat met hem over het functioneren van de politiek en de verslechterende verhouding tussen de bevolking en de overheid, want Spinoza’s gedachten daarover zijn nog altijd hoogst actueel; een dergelijk gesprek zou Rutte zijn voordeel kunnen doen.
‘Mark,’ zou Spinoza tegen Rutte zeggen, ‘jouw regering heeft alleen recht van bestaan als ze zorgt voor een overheid die uit is op algemeen welzijn, want dat leidt tot interne vrede en begrip voor elkaar. Dat je wetten nodig hebt voor het in bedwang houden van de egoïstische en irrationele mens is duidelijk. Maar die wetten moeten zo goed zijn dat ze langdurig kunnen blijven bestaan. Ze moeten niet straffen en angst inboezemen, ze moeten de bevolking juist de kans geven uit te blinken.’
Deze en andere ideeën heeft Spinoza op schrift gesteld in het Theologisch-politiek traktaat (1670) en vooral in de onvoltooid gebleven Staatkundige verhandeling waaraan hij werkte toen hij in 1677 door de dood werd verrast. Het is een flinke kluif die te doorgronden. Dirk Noordman heeft haar uitgeplozen en helder en toegankelijk samengevat in dit boek. Net zoals Jan Knol met Spinoza’s Ethica heeft gedaan.

Spinoza in het Torentje bekijkt de hedendaagse Nederlandse samenleving door de lens van Spinoza’s befaamde gedachtegoed. Hoe kunnen wij en de politiek tegenwoordig nog leren van zijn werk? De tijdloosheid van zijn ideeën wordt in dit boek meesterlijk neergezet.