Elsschot, Willem | Paperback / softback | 01-11-2012 | 9789025370244

Nog geen twee maanden na het verschijnen van Kaas legde Elsschot de laatste hand aan een nieuw boek, geïnspireerd door en opgedragen aan zijn kleinzoon Jan Maniewski: Tsjip (1934). Voor Elsschot was het schrijven van deze ‘eenvoudige familiehistorie’ over het huwelijk van Laarmans’ dochter Adèle met de Pool Bennek Maniewski en de geboorte van hun zoon Tsjip een experiment: “Mijn bedoeling is geweest een zeer alledaagsche, zo terre à terre mogelijke gebeurtenis door intensiteit lezenswaard te maken. Met andere woorden, van niets iets te maken. Zonder inhoud een boek te schrijven.”
Uitgerekend de inhoud van het boek zou voor problemen zorgen. De episode over het godsdienstonderricht aan Adèle stuitte de Vlaamse katholieke redactie van Forum (het tijdschrift waarin Tsjip zou worden voorgepubliceerd) zó tegen de borst dat ze eisten dat de gewraakte scène geschrapt zou worden. Elsschot wist de redactieleden echter op gewiekste wijze tegen elkaar uit te spelen en redde aldus die ‘aardige, lieve passage’ van zijn boek.
Ook na Tjsip liet Elsschot ‘die kleine smeerlap van een kleinzoon’ niet los. In 1940 verscheen het vervolg De Leeuwentemmer, een reeks brieven waarin Laarmans aan zijn zoon Walter schrijft over het opgroeien van Tsjip, het stuklopen van het huwelijk van Adèle en Bennek, hun strijd om het kind en de daaropvolgende ‘ontvoering’ uit Polen. In 1943 werden Tsjip en De Leeuwentemmer overeenkomstig Elsschots intentie voor het eerst in een gezamenlijke uitgave gepubliceerd. Kort daarop werd het boek met succes in Amerika uitgebracht, bedoeld voor de Nederlandse emigranten.
Deze editie is tot stand gekomen onder auspiciën van het Constantijn Huygens Instituut voor tekstedities en intellectuele geschiedenis van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.