luchtfotografie Bart Hofmeester / AeroCamera

Serie: Vanuit de wolken

Lange, Peter de | Hardback | 26-05-2021 | 9789078388227

Rijnmond vanuit de wolken

De opvolger van “Rotterdam vanuit de wolken” komt eraan! Het redactieteam heeft zoveel nieuwe, unieke luchtfoto’s in de archieven van Bart Hofmeester ontdekt dat er wel een nieuw boek in dezelfde serie moest verschijnen. In hetzelfde formaat, maar nog weer dikker: liefst 312 pagina’s met 320 spetterende foto’s van het Rotterdam van 1950-1990, aangevuld met opnamen van gemeenten in een wijde kring rond Rotterdam, zoals Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel, Barendrecht, Ridderkerk, Vlaardingen, Maassluis, Schiedam, Hoogvliet, Spijkenisse, Heenvliet, Poortugaal, Zwartewaal, Brielle, Oostvoorne, Rockanje, Rozenburg en Hoek van Holland. Foto’s met stuk voor stuk de magische kracht van de herkenning.

Bart Hofmeester schreef geschiedenis met zijn foto’s

De verschijning van ‘’Rotterdam vanuit de wolken” in de zomer van 2020 bracht een onverwachte golf aan reacties teweeg. Lezers schreven dat zij totaal overdonderd waren door de beelden die luchtfotograaf Bart Hofmeester had gemaakt van een omgeving waarin zij vele jaren hadden gewoond en gewerkt en die dankzij het boek plotseling weer tot leven was gekomen. Het was, zo viel uit de reacties op te maken, voor velen een ontroerend weerziens geweest met hun eigen verleden en het verleden van hun stad.
Hofmeesters bevlogenheid maakt het mogelijk een periode te herbeleven die tot de meest opwindende uit de geschiedenis van Rotterdam behoort en die menig Rotterdammer nog altijd met trots vervult: de wederopbouw. De door de oorlog verwoeste stad werd in hoog tempo herbouwd en de zwaar beschadigde haven met geld van het Marshallplan hersteld en gemoderniseerd. Rotterdam was hard op weg de grootste haven van de wereld te worden. Menig Rotterdammer vond het geweldig om daar deel van uit te maken.

De onstuimige naoorlogse groei van Rotterdam beperkte zich niet tot de stad alleen. De hele regio raakte erbij betrokken. Was het niet doordat op hun grondgebied nieuwe havens en industrieterreinen verrezen, dan was het wel door de woonwijken die er werden gebouwd om de werknemers uit de haven en de (petro) chemische industrie te huisvesten. Flatwoningen, tot dan toe een zeldzaamheid, werden een normaal verschijnsel. Net als autowegen, verkeerspleinen, fly-overs en supertankers. Niet alleen Rotterdam kreeg een ander uiterlijk. De hele regio veranderde mee.
Ook dat verhaal lag in het Hofmeester-archief te wachten tot het zou worden verteld. Dit boek doet daar een poging toe.

Wie was de man die al deze prachtige opnamen maakte? Bart Hofmeester (1921-2001) was een van de pioniers van de commerciële luchtfotografie. Vanaf de jaren 50 hing de Rotterdammer geregeld in een Cessna ergens boven Nederland, maar vooral boven de Rotterdamse havens. ,,Ik heb Nederland zien groeien onder mijn vingers,” vertelde hij ooit tegen een journalist van dagblad Het Vrije Volk.

De archieven van zijn bedrijf AeroCamera Bart Hofmeester groeiden en groeiden. De collectie van honderdduizenden foto’s vormt een bijzondere, zeldzame verzameling van beelden die een prachtig overzicht schetsen van het naoorlogse Nederland. Wie de honderden dozen met afdrukken doorkijkt, ziet de geschiedenis onder zijn ogen voorbij trekken.

In de jaren dat Hofmeester vanaf vliegveld Zestienhoven zowel de Rijnmond als de rest van Nederland in beeld bracht, zagen velen al het belang in van zijn werk. In 1986 werd zijn onderneming geëerd met de Rotterdam International Publicity Award. Het voelde voor hem als een bekroning van zijn carrière. Die loopbaan was al op zijn vijftiende jaar begonnen, toen Hofmeester voor een fotobureau de schoorsteen- en keukenbrandjes mocht vastleggen.

Toen hij, kort na de oorlog, de smaak van de luchtfotografie te pakken kreeg, was hij verkocht. Hoewel het niet altijd een eenvoudige job was. Zo had hij rekening te houden met de militaire censuur. De archieven van de collectie-Hofmeester, nu in het bezit van fotobureau Roel Dijkstra in Vlaardingen, puilen uit van de historische beelden die zich niet beperken tot Rotterdam en omgeving. Grote projecten als de aanleg van de IJsselmeerpolders en de Deltawerken: Hofmeester legde het allemaal vast. Zelf was hij zich terdege bewust van die historische waarde van zijn werk. ,,Eerst maak ik foto’s die actueel zijn, dan zijn ze opeens verouderd. Gedateerd. En vijf jaar later zien de mensen zo’n luchtfoto en zeggen ze: O ja, toen was dat en dat er.”

Geen enkele foto in dit boek zou vandaag de dag nog gemaakt kunnen worden. Alles is ingehaald door de tijd. Maar de beelden die Hofmeester maakte, met die grote zwarte camera in zijn handen geklemd, zitten voor altijd in ons collectieve geheugen geprent.

Voor dit boek is een kleine greep gedaan uit die rijke collectie. Het archiveren van de honderdduizenden foto’s en het samenstellen van een selectie voor eerst ,,Rotterdam vanuit de wolken” en nu ,,Rijnmond vanuit de wolken” heeft jaren werk gekost. Maar het was de moeite waard! Het is een selectie geworden om van te watertanden. En om als inwoner van de Rijnmond trots op te zijn.

Binnenkort verschijnen in dezelfde serie “Dordrecht en de Drechtsteden vanuit de wolken” en “ ‘t Haagsche land vanuit de wolken”